Dördüncü Türkçülük Çalışmaları haqqında sonuc bildirişi

25 iyun 2025 tarixində Xəzər Universitetində Dördüncü Türkçülük Çalışmaları: Tarixdəki Qəhrəmanlarımız və Qurucu Babalarımız başlıqlı elmi konfransda 17 məruzə və çıxış dinlənildi, aktiv müzakirə edildi. Konfrans iştirakçılarının ortaqlaşa gəldikləri nəticələri ictimai fikrə təqdim edirik:

Sovet dönəmindəki qəhrəmanlar və tarixi şəxsiyyətlər mövzusu hakim siyasət və rəsmi ideologiyanın ehtiyaclarına dayanır, bu həssas məsələdə obyektiv və sərbəst yanaşmaya qətiyyən yol verilmirdi. Rəsmi tarix elmi bu ehtiyacın əsaslandırılması və ödənməsinə xidmət etmişdir. Sovet Azərbaycanını imperiya mərkəzinə bağımlı saxlamaq məqsədilə qəhrəmanlar və tarixi şəxsiyyətlər mövzusu ifrat dərəcədə ideologiyalaşdırılmış və siyasiləşdirilmişdi. Tarixi keçmişimiz, o cümlədən Cümhuriyyət dönəmi təhrif edildiyi üçün bu keçmişin qəhrəmanları da gizlədilmiş, bu mümkün olmadıqda onlara olmazın iftiralar atılmışdır.

Müstəqil Azərbaycanda Sovet siyasətinin bu yaramaz təsirlərindən qurtarmaq üçün müəyyən addımlar atılmışdır. Milli tariximizdə böyük rol oynamış şəxsiyyətlər haqqında kitablar, onlarla məqalə yazılmışdır. Müsbət meyllərin olmasına baxmayaraq Sovet dönəminin qalıqları hələ də ortadadır.

Konfrans iştirakçıları vətəndaşların tarix şüurunun problemli olduğunu bildirmiş, eləcə də keçmişimizdəki böyük şəxsiyyətlərin və qəhrəmanların xalqa tanıdılması zərurəti haqqında ortaq fikirlərini bölüşmüşlər. Bu mövzu milli kimliyin önəmli ünsürlərindən biri olduğu fikri vurğulanmış, mövzuya münasibətdə millilik və obyektivliyin zəruri olduğu qeyd edilmişdir. Başqa milli mövzularla yanaşı qəhrəmanlar və görkəmli şəxsiyyətlər mövzunun da geniş miqyasda müzakirəsi arzu edilmişdir.

Dördüncü Türkçülük Çalışmaları iştirakçıları; tariximizin qəhrəmanları və görkəmli şəxsiyyətlərin tanıdılması faktının indiki durumundan narahat olduqlarını bildirir, bu sahədə kəskin dönüşün yaranmasını millətləşmə sürəcinin imperativlərindən biri sayırlar.

Bakı, 25 iyun 2025.